Bir imalə adətən bağırsaqları boşaltmaq üçün düz bağırsağa maye göndərilməsi prosesidir. Bağırsaqların müayinəsi və ya tibbi müalicəsi üçün də istifadə edilə bilər. Həkiminiz tərəfindən şiddətli qəbizliyin aradan qaldırılması, yoğun bağırsağa təsir edən sağlamlıq problemlərinin müalicəsində və xərçəng müayinəsindən əvvəl tövsiyə oluna bilər. Kolonoskopiya və barium imalələri kimi görüntüləmə tədqiqatları üçün istifadə edilən imalələr xəstəxana şəraitində tibb işçiləri tərəfindən həyata keçirilir. Evakuativ və ya terapevtik imalələr xəstənin evdə özü edə biləcəyi prosedurlardır. Yalnız həkim resepti ilə istifadə edilməli olan lavmanlar (imələlər)  invaziv bir prosedurdur. Şiddətli qəbizlik kimi bəzi xəstəliklərin müalicəsində təsirli olsa da, müntəzəm istifadəsi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

İmalə, bağırsaqları boşaltmaq, araşdırmaq və ya müalicə etmək üçün düz bağırsağa maye və ya qaz göndərilməsi prosesidir. Bağırsaqları təmizləmək üçün istifadə edildikdə nəcisdəki suyun miqdarını artıraraq, onun bədəndən xaric olmasına şərait yaradır. İmalə borusunun ucu düz bağırsağı genişləndirir və evakuasiya məhlulun yeridilməsindən 2-5 dəqiqə sonra baş verən yoğun bağırsaq hərəkətindən sonra əldə edilir.

Kolonoskopiya imalələri bütün yoğun bağırsağa təsir edir, boşaldıcı lavmanlar isə yalnız düz bağırsağa yaxın nəcis nöqtəsinə çatır.

Niyə lavman aparılır?

İmalənin məqsədi verilən maye ilə nəcisin yumşaldılması və bağırsaqların gərginliyini artıraraq defekasiyanı təmin etməkdir. 

İmalə;

• Müvəqqəti qəbizliyi aradan qaldırmaq üçün,
• Bağırsaqların təmizlənməsini tələb edən tibbi şəraitdə,
• Endoskopiya, bağırsaq cərrahiyyəsi və ya rentgen müayinələrində,
• Rektal müayinə və ya nəzarət prosedurlarından əvvəl,
• İltihabi bağırsaq xəstəliklərinin dərman müalicəsində istifadə edilə bilər.

İmalə hansı hallarda və kimə aparılır?

• Əməliyyata hazırlıq üçün: Düz bağırsaq, kolon və ya bağırsaq əməliyyatı keçirəcək insanların bağırsaqlarını boşaltmaq üçün lavmanlardan istifadə edilir.
• Kolonoskopiyadan əvvəl: Kolonoskopiya kiçik bir kameradan istifadə edərək düz bağırsağın və ya bağırsaqların müayinəsidir. Bu prosedurdan əvvəl bir neçə gün ərzində pəhriz məhdudiyyətləri və lavmanlar tələb oluna bilər.
• Xərçəng müayinələrində: Bağırsaq və ya kolon xərçənginin müayinəsində barium imaləsi adlanan görüntüləmə müayinəsi istifadə olunur. Bu, bariumun  bağırsaqlara yeridilməsi prosesidir ki, bu da yoğun bağırsaqları rentgendə görmək imkanı verir.

• Qəbizliyin aradan qaldırılmasında: Şiddətli qəbizliyin müalicəsində digər üsulların işə yaramadığı hallarda tətbiq oluna bilər. Qəbizlik üçün istifadə edilən iki müxtəlif növ var: Birincisi, nəcisin tez bir zamanda boşaldılması üçün bağırsaqları qısa müddətdə stimullaşdıran imalələr, ikincisi isə bədəndə daha uzun müddət qalan və nəcisi yumşaldan, daha asan keçməsini təmin edən yağ əsaslı imalələrdir.
  Dərman müalicəsi: Dərman müalicəsi zamanı bəzən bir lavman istifadə edilə bilər, çünki düz bağırsaqdakı qan damarlarının şəbəkəsi dərmanı bədənin digər hissələrinə sürətlə nəql edə bilər. Lavmanlar ən çox bağırsağın iltihabı xəstəliyi kimi bağırsaqlara təsir edən sağlamlıq problemlərini müalicə etmək üçün istifadə olunur.

  Necə imalə etmək olar?
   

• Bariumlu lavman
  Bəzi növlər, məsələn, barium imalələri yalnız sağlamlıq mərkəzlərində aparılır. Barium imaləsi, rentgen şüaları altında mədə-bağırsaq traktının müəyyən sahələrinin aydın siluetini təmin edən barium ehtiva edən ağ maye birləşmənin düz bağırsağa yeridilməsi prosedurudur. Barium lavmanı zamanı kolonda hava da vurula bilər. Hava qalın bağırsağı genişləndirir və şəkillərin keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Yoğun bağırsağın rentgenoqrafiyası da adlandırılan barium lavmanı bağırsaqlarda dəyişiklikləri və ya anormallıqları aşkar edə bilən görüntüləmə prosedurudur. Prosedurdan əvvəl həkiminiz kolonunuzu tamamilə boşaltmağınızı xahiş edəcək.
• İfrazat lavmanı
  Rektuma asan girişi təmin edən ucu və ya borusu var. Rektum borusu qıcıqlanmamaq üçün yumşaq və çevik olmalıdır. Tətbiq etməzdən əvvəl düz bağırsağın ucuna sürtkü maddəsi (gel, vazelin və s.) çəkilə bilər . Ucu yağlanmış boru birbaşa düz bağırsağa yerləşdirilir və maye göndərilir. Mayenin qalın bağırsağa düzgün şəkildə çatması üçün pasient dizlərini sinəsinə və ya mədəsinə doğru çəkməlidirlər. Müraciət zamanı xəstənin məxfiliyi nəzərə alınmalıdır. İmalə  mayesi otaq temperaturu ilə müqayisədə çox isti və ya soyuq olarsa, narahatlıq və ağrıya səbəb ola bilər.

• Özünüzə bir lavman necə etmək olar?
  Evakuasiya lavmanı bir tibb işçisi tərəfindən xəstəxana şəraitində və ya evdə xəstə tərəfindən həyata keçirilə bilər. Qollarına və çiyinlərinə arxasına çatmaq çevikliyi olan hər kəs evdə özünə lavman verə bilər. Bununla belə, tətbiq etməzdən əvvəl lavman dəstindəki təlimatları diqqətlə oxumaq lazımdır.

  Dr. Həsənova Ülviyyə