8 – 14 MART DÜNYA DUZA DİQQƏT HƏFTƏSİ 

Duz qidaların təbii tərkibində olub, dəniz duzu və qaya duzu kimi də alınır. Duz ümumiyyətlə natrium və xloriddən ibarətdir. Natrium xlorid tərkibi bütün duzlarda (daş, dəniz, xörək duzu) təxminən eynidir.

Həddindən artıq duz istehlakı; Qan təzyiqimizi artırır və insult, infarkt, ürək xəstəliyi, böyrək xəstəliyi, osteoporoz və bəzi xərçəng növlərinə səbəb ola bilər.

Məlum olduğu kimi, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı adambaşına gündəlik duz istehlakının 5 qramdan az olmasını tövsiyə edir və bu miqdar bir çay qaşığına uyğundur. Bu tövsiyə olunan gündəlik istehlak miqdarı; Buraya gün ərzində bütün qidalarımızla birlikdə qəbul etdiyimiz duz da daxildir.

ARTIQ DUZ OLAN QIDALAR

• Hazır souslar (soya, ketçup, manqal, tartar, salsa, xardal, makaron və s. souslar)
• Qəlyanaltı məhsulları (çips, taxıl əsaslı barlar, meyvə əsaslı barlar, popkorn kimi)
• Duzlu qoz-fındıq (fındıq, fıstıq, qoz, badam, qovrulmuş noxud, qovrulmuş noxud, balqabaq və günəbaxan tumları, hər növ toxum və s.)
• Turşu və duzlu qidalar (qara və yaşıl zeytunlar, turşu tərəvəzlər), balıq konservləri, duzlu və/və ya duzlu ət və balıq məhsulları
• Ətirli/ətirsiz, təbii/təbii olmayan, qazlı/qazsız mineral içkilər
• Ənənəvi olaraq evdə hazırlanan turşu, tomat pastası, tarxana, turşu yarpaqları və s. qida maddələridir.

HƏDDƏN DUZ İSTİFADƏLİNİ NECƏ AZALDA BİLƏRİK?

1. Yeməklərimizdə istifadə etdiyimiz duzun miqdarını yavaş-yavaş azaldaq ağız dadımız zamanla az duza alışacaq.

2. Yeməklərimizə dad vermək üçün duz yerinə; Müxtəlif ədviyyatlardan istifadə edək, şüyüd, cəfəri, limon və sarımsaq,

3. Sufrənizdən duz və duzlu sousları çıxaraq ki, uşaqlarınızda yeməklərinə duz əlavə etmək vərdişi yaranmasın.

4. Hazır qidaları almazdan əvvəl mütləq etiketlərini oxumalı və tərkibində duzu az olanları seçməliyik.

5. Turşu, konserv, turşu yarpaqları, zeytun və pendir kimi qidaları istehlak etməzdən əvvəl mütləq su ilə yuyun/suda isladın; Daha çox təzə tərəvəz və meyvələrdən istifadə edək.

Unudulmamalıdır ki, qidalara çox vaxt lazım olduğundan daha çox duz əlavə edilirr. İstehlak edilən natriumun çoxu mətbəx masasında yeməklərə əlavə olunan duzdan deyil, işlənmiş qidalardan gəlir. Duz təbii olaraq işlənməmiş qidalarda da tapıla bilər. Bundan əlavə, mətbəximizdə çox istifadə etdiyimiz tomat pastasının tərkibindəki duzu da göz ardı etmək olmaz.

Xülasə, gəlin sağlamlığımız üçün az duz istifədə edək, amma istifadə zamanı YODLU DUZA üstünlük verək. 

Dr. Həsənova Ülviyyə