6-12 mart Ümumdünya Qlaukoma Həftəsi
Qlaukoma haqqında məlumatlılığı artırmaq üçün hər il martın 12-də Ümumdünya Qlaukoma Günü, 8-14 Mart tarixləri arasında isə Ümumdünya Qlaukoma Həftəsi qeyd olunur.

Qlaukoma və ya ictimaiyyət arasında məlum olduğu kimi “göz təzyiqi xəstəliyi” günümüzün mühüm sağlamlıq problemidir. Qlaukoma kataraktadan sonra dünyada korluğun ikinci əsas səbəbidir. Bu gün dünyada 80 milyon, ölkəmizdə isə 500 minə yaxın qlaukoma xəstəsi var. Optik sinirin zədələnməsinə və görmə itkisinə səbəb olan qlaukoma xəstəliyinin ən əhəmiyyətli səbəbi göz almasında olan mayenin yüksək təzyiqidir (göz təzyiqi).

Qlaukoma "gözün səssiz oğrusu" kimi də tanınır. Bu qədər geniş yayılmış xəstəlik olsa da, əksər xəstələr öz xəstəliklərindən xəbərsizdirlər. Bunun səbəbi, məşhur inancın əksinə olaraq, heç bir prekursor simptomların olmaması və xəstənin inkişaf etmiş mərhələlərə çatmadığı təqdirdə hiss edə biləcəyi simptomların olmamasıdır. Xəstəliyin başlanğıcında periferik görmə ilkin olaraq zəifləyir, sonrakı mərhələlərdə həm yaxın, həm də uzaq görmə qabiliyyətinə təsir edərək görmə itkisi baş verir və xəstəlik müalicə olunmazsa, korluqla nəticələnir.

Qlaukoma körpələrdən qocalara qədər hər yaşda olan insanları təsir edə bilsə də, ən çox risk altında olan qruplar 40 yaşdan yuxarı şəxslər və ailəsində qlaukoma olan insanlardır. Qlaukoma ən çox görülən açıq bucaqlı qlaukoma, birinci dərəcəli qohumlarında qlaukoma olan insanlarda təxminən 4-6 dəfə daha tez-tez görülür. Bunun xaricində qlaukoma daha əvvəl gözünə zərbə vurmuş insanlarda, yüksək eynək resepti olanlarda (yüksək miyopi və hipermetropiya), uzun müddət kortizonlu göz damcılarından istifadə edənlərdə və miqren xəstəliyi olanlarda daha çox rast gəlinir. Bundan əlavə, nəzarətsiz gözdaxili iltihab (uveit), diabetik retinopatiyaya diqqət yetirilməyən xəstələrdə və tor qişada venoz tıxanma hallarında qlaukoma (ikinci dərəcəli qlaukoma) davamlı formaları müşahidə edilə bilər. Bədən təzyiqi ilə göz təzyiqi arasında birbaşa əlaqə olmasa da, yüksək və ya aşağı bədən təzyiqi qlaukoma xəstələrində görmə sinirinin qidalanmasını pozaraq xəstəliyə mənfi təsir göstərir.

Qlaukoma ətraflı göz müayinəsi ilə müəyyən edilə bilər. Göz təzyiqinin ölçülməsinə əlavə olaraq buynuz qişanın qalınlığının ölçülməsi, biomikroskopiya, ön kamera bucağı müayinəsi və göz bəbəyini genişləndirərək göz dibi müayinəsi standart olaraq aparılmalıdır. Bundan əlavə, qlaukomadan şübhələnən şəxslərdə diaqnozu təsdiqləmək üçün retinal sinir lifinin qalınlığını ölçmək üçün optik koherens tomoqrafiya (OKT) və kompüterləşdirilmiş görmə sahəsi müayinələri kimi təkmil müayinələr lazımdır.

Qlaukoma müalicə oluna bilən xəstəlikdir.
Müalicənin məqsədi bu mütərəqqi xəstəliyi dayandırmaq və korluğun qarşısını almaqdır. Xəstəliyə nə qədər tez diaqnoz qoyulub müalicəyə başlansa, uğur şansı bir o qədər yüksək olar. Müalicə göz təzyiqini aşağı salan damcılar, göz təzyiqini aşağı salan lazer tətbiqləri və bəzi hallarda göz təzyiqini aşağı salan əməliyyatlarla həyata keçirilir.

Müalicə ən çox göz təzyiqini aşağı salan damcılarla aparılır. Həkim sizə əksini bildirmədiyi təqdirdə bu damcılar həyat boyu müntəzəm və müəyyən fasilələrlə istifadə edilməlidir. Bəzi xəstələr üçün tək bir dərman kifayət olsa da, xəstələrin yarıdan çoxunun 2 və ya üç növ göz damcısı istifadə etməsi lazımdır.

Alternativ olaraq, göz təzyiqini azaltmaq üçün lazer tətbiqləri var. Bunlardan ən çox yayılmışı SLT və ya “selektiv lazer trabekuloplastika” üsuludur. Açıq bucaqlı qlaukoma qrupunda tətbiq edilən bu üsul ən çox bir neçə növ göz damcısı istifadə etməsinə baxmayaraq göz təzyiqi hələ də yüksək olan xəstələrimizə tətbiq edilir. Əgər təqiblər zamanı göz təzyiqi dərman və ya lazerlə adekvat şəkildə idarə olunmazsa və testlər irəliləyiş göstərərsə, xəstəyə göz təzyiqini aşağı salmaq üçün cərrahi müdaxilə tövsiyə oluna bilər.

Dar bucaqlı qlaukoma olan xəstələrimizdə əgər xəstə xəstəliyin ilkin mərhələsindədirsə, iris təbəqəsinə “lazer iridotomiya” üsulu tətbiq oluna bilər. Bu üsul göz təzyiqinin ani və çox şiddətli artması ilə ortaya çıxan və ani "göz təzyiqi böhranı" olaraq xarakterizə edə biləcəyimiz təhlükəli vəziyyətin qarşısını almaqla yanaşı, uzun müddətdə göz təzyiqinin idarə olunmasına töhfə verə bilər.

Qlaukoma Dünyanızı Qaraltmasına İcazə verməyin.

Dr. Həsənova Ülviyyə